Sağlıklı yetişkinlerin anlatı örneklerinde doğal akıcısızlıkların dilbilimsel ve söylem düzeyinde incelenmesi

Abstract

Sözcük bulma güçlüğü, Alzheimer hastalığı ve primer progresif afazi gibi demans türlerinin en erken klinik belirtilerinden biri olarak kabul edilmekte ve sağlıklı bireylerdeki doğal akıcısızlıklarla benzer bir klinik görünüme sahip olmaktadır. Bu nedenle, doğal akıcısızlıklardaki yaşa bağlı değişimlerin incelenmesi, sağlıklı yaşlanma ile nörodejenerasyonu ayırt edebilmek açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma, 20-25 yaş aralığındaki 30 sağlıklı bireyin anlatı örneklerinde sıkça karşılaşılan doğal akıcısızlıkların hangi bağlamlarda ortaya çıktığı analiz edilmiştir. Katılımcıların bilişsel olarak sağlıklı bireyler olduklarını göstermek için MoCA-TR uygulanmıştır. Anlatı örnekleri, "Kurbağa Neredesin?" hikayesi kullanılarak toplanmış ve SALT-TR programı ile suprasegmental parametreler ve mikroyapısal özellikler analiz edilmiştir. Araştırmada mikro yapısal özellik olarak '-(y)I','-(y)A','-DA','-DAn' durum ekleri ve eylemsi kullanımı; suprasegmental parametrelerden zenginleştirme, tonlama, konuşturma, ünlem kullanım sıklığı incelenmiştir. Çalışmada incelenen tüm mikroyapısal ve suprasegmental elementlerin varlığında, ortaya çıkan doğal akıcısızlık sayılarının istatistiksel olarak birbirlerinden farklı olduğu (p < .001) görülmüştür. Bulgularda, '-(y)A' eki en yüksek doğal akıcısızlık gereksinimine sahipken (Sıra Ortalama = 7.22), ünlem ve konuşturma bağlamları en düşük doğal akıcısızlık davranışlarının ortaya çıktığı durumlar olarak (Sıra Ortalama = 3.33) dikkat çekmektedir. Türkçe'de durum ekleri konum ve yön bildirdiği için bilişsel yükü arttırarak doğal akıcısızlığın ortaya çıkışını arttırır. Suprasegmental unsurların, doğal akıcısızlık davranışlarını azaltıcı bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Word-finding difficulties are considered to be one of the earliest clinical manifestations of dementias such as Alzheimer's disease and primary progressive aphasia and have a similar clinical appearance to natural disfluencies in healthy individuals. Therefore, the study of agerelated changes in natural disfluencies is of great importance to distinguish healthy aging from neurodegeneration. This study analyzed the contexts in which natural disfluencies frequently occur in the narrative samples of 30 healthy individuals between the ages of 20-25. MoCATR was applied to show that the participants were cognitively healthy individuals. Narrative samples were collected using the story "Frog, Where are you?" and analyzed for suprasegmental parameters and microstructural features using SALT-TR software. In the study, the use of '-(y)I','-(y)A','-DA','-DAn' case suffixes and the use of verbs as microstructural features; and the frequency of enrichment, intonation, speech, and interjections as suprasegmental parameters were examined. In the presence of all microstructural and suprasegmental elements analyzed in the study, the number of natural disfluencies was statistically different (p < .001). In the findings, the suffix '-(y)A' has the highest natural disfluency requirement (Rank Mean = 7.22), whereas exclamation and speech contexts have the lowest natural disfluency behaviors (Rank Mean = 3.33). In Turkish, case suffixes increase the cognitive load and increase the occurrence of natural disfluency behaviors because they indicate position and direction. It was concluded that suprasegmental elements have a reducing effect on natural disfluency behaviors.