Gebelikte aile sağlığı merkezinden alınan doğum öncesi bakım hizmetinin içeriği ve hizmet hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi / Evaluation of the content of prenatal care services received from family health center during pregnancy and their opinions about the service

Abstract

Bu araştırma, gebelerin Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) sunulan doğum öncesi bakım (DÖB) hizmetlerine yönelik beklenti ve memnuniyet düzeylerini değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı tipte bir araştırma olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, İstanbul ili Sultanbeyli İlçe Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı 24 Aile Sağlığı Merkezi’ne kayıtlı 0-3 ay bebeği olan anneler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, ASM’lerin hizmet verdiği nüfussayısına göre dağılım yapılan toplam 288 anne oluşturmuştur. Araştırmada veriler, ‘Tanıtıcı Bilgiler Formu’, ‘Obstetrik Özellikler ve ASM Kullanım Bilgi Formu’, ‘Doğum Öncesi Bakım Değişkenleri Bilgi Formu’ ve ‘Doğum Öncesi Bakım Memnuniyeti ve Hasta Beklentiler Ölçeği’ kullanılarak elde edilmiştir. Kadınların büyük çoğunluğu (%62,1) 25–34 yaş grubunda, %96,5’i resmi nikahlı, %47,5’i lisans mezunu, %60,8’i bir işte çalışıyor ve %69,8’i gelir durumunun orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Kadınların %43,4’ü primipar, %67,6’sı en az 4 kez antenatal kontrole gitmiş ve %80,9’u ilk kontrolünü 1–14. haftalar arasında yaptırmıştır. DÖB hizmetlerinden en sık kan basıncı ölçümü (%70,8), kilo takibi (%73,2), fetal kalp sesi dinleme (%70,8), demir (%72,9) ve D vitamini (%71,6) desteği alma yer almaktadır. Buna karşın ödem (%42,7) ve varis kontrolü (%34,4), özel danışmanlık (%40,9), gebe eğitimi (%41,7) hizmetleri daha düşük oranda sunulmuştur. Özellikle anamnez alma (%47,6), fizik muayene (%41) ve Leopold muayenesi (%45,1) gibi temel izlem uygulamaları bazı katılımcılar tarafından yetersiz bulunmuştur. Kadınların %91,7’si gebelikte tetanos aşısı, %50’si Hepatit B ve sadece %30,9’u grip aşısı yaptırdığı saptanmıştır. “Doğum öncesi bakım memnuniyet ve hasta beklentileri ölçeği” memnuniyet puan ortalaması, 60,56 ± 25,82 ve beklentiler puan ortalaması 24,25 ± 7,97 olarak saptanmıştır. En yüksek memnuniyet “sağlık personeli bakımı” ve “sistem özellikleri” alt boyutlarında; en yüksek beklenti ise antenatal hizmetlerde “sağlık personelin sürekliliği” ve “kişiselleştirilmiş bakım” alanlarında olmuştur. Ev hanımı, eş eğitimi lisans düzeyinde ve planlı gebeliği olan, öyküsünde düşük/kürtaj ve riskli gebelik durumu olmayan, ASM’den alınan DÖB hizmetini yeterli bulan, hizmet beklentileri tamamen karşılandığını ifade eden kadınlarda, ölçeğin memnuniyet boyut düzeyleri, anlamlı derecelerde (p<0,05) daha yüksek bulunmuştur. Eş yaşı 40-45 grubunda ve eş eğitimi lisans düzeyinde olan, son gebeliğinin planlı olduğunu ve ASM lerden DÖB hizmetini en az 4 kez aldığını ifade eden, düşük/kürtaj yapma öyküsü olmayan ve yine aile sağlığı merkezlerinde verilen DÖB hizmetlerinden beklentilerinin az da olsa karşılandığını belirten kadınların beklenti düzey puan ortalamalarının diğer gruplara kıyasla anlamlı düzeyde (p<0,05) daha yüksek olduğu saptanmıştır