40 yaş üstü sağlıklı bireylerde verbal fragmantasyonların gramatik karmaşıklıkla ilişkisi The relationship between verbal fragmentation and grammatical complexity in healthy individuals over 40

Abstract

Dil becerilerinin yetişkinlik döneminde nasıl şekillendiği ve dilsel üretim süreçlerindeki değişimler, geleneksel dil edinimi yaklaşımlarında sabit bir olgu olarak ele alınmıştır. Ancak, dilsel üretim süreçlerinde verbal fragmantasyonun gramatik karmaşıklıkla olan ilişkisinin daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir. Bu çalışma, 40 yaş üstü sağlıklı bireylerden toplanan anlatı örneklerini analiz ederek, bu iki dilsel bileşenin etkileşimlerini anlamayı amaçlamaktadır. Çalışmada, "Kurbağa Neredesin?" Hikayesi, "Kurabiye Hırsızlığı Resmi" ve "Kaza Kompozisyon Resmi" anlatı araçlarıyla katılımcılardan dil örnekleri toplanmıştır. Toplanan veriler SALT-TK 18 Research yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Verbal fragmantasyon ölçütleri arasında sözce içi duraksama, sözcük ve morfem düzeyinde omisyon, hatalar ve tekrarlar yer almıştır. Gramatik karmaşıklık ise ortalama sözce uzunluğu (OSU-M), karmaşık cümle oranları ve eylemsi sayısı gibi parametreler kullanılarak değerlendirilmiştir. Analizlerde, değişkenler arasındaki ilişkiler regresyon ve korelasyon yöntemleriyle incelenmiştir. Bu incelemelerin sonucunda GK’nın bağımsız, VF’nin ise bağımlı değişken olarak değerlendirildiği regresyon analizlerinde, morfolojik omisyonlar (R2=0,59), tek sözcük düzeyinde boşluk doldurma (R2=0,53), sözcüksel omisyon (R2=0,55) ve ifade düzeyinde düzenleme (R2=0,65) gibi VF türlerinin GK’dan etkilendiği görülmüştür. Özellikle OSU-M ile tümcesel yoğunluk (p: 0.854) arasında pozitif yönlü güçlü korelasyon bulunması, OSU-M’nin Türkçe konuşan yetişkinlerin anlatı örneklerinde bir GK parametresi olarak değerlendirilebileceği varsayımını güçlendirmektedir. Bu bulgular, dilbilgisel karmaşıklığın artmasının VF türlerini etkilediğini ve Türkçe söylemlerde morfosentaktik işlemlemleme yükünü artırabileceğini ortaya koymaktadır.