Osmanlıdan Günümüze (Koleradan-COVID-19’a) Pandemi ve Önyargılarla Mücadele

Abstract

İnsanlık tarihi, pek çok felaketin yanı sıra mikroorganizmaların sebep olduğu “salgın’’lar (epidemi/pandemi) ile doludur. Açlık, kıtlık, yoksulluk, iç savaş ve bunlara bağlı göçler, epideminin dünyaya yayılmasına, yani “pandemi”ye sebep olur. Bunlardan kolera 19. yüzyıla kadar, Hindistan’da yaygın mahallî bir hastalık iken, işgalci İngiliz askerleri tarafından Afganistan’a ve deniz yoluyla Asya, İran, Hicaz ve Çin’e kadar taşınmıştır. Osmanlı Devleti de, aldığı tüm önlemlere rağmen hacıların taşıdığı koleranın Anadolu topraklarına girmesine engel olamamış, hastalık tüm Anadolu’ya yayılmıştır. Dünyanın temiz içme suyuna ulaşılamayan çeşitli yerlerinde hâlâ kolera salgınlarına rastlanmaktadır. Kolera pandemisinde Osmanlı, bir yandan karantina, kordon, dezenfeksiyon, ortam temizliği, aşılama ile salgınla, diğer yandan bu önlemlere karşı çıkanların cehaleti ile de mücadele etmiştir. Bütün bir insanlık, 2019 yılı Aralık ayından 2023 Mayıs ayına kadar dünyamız, etkeni SARS-Cov2 (Severe Acute Respiratory Syndrom-Coronavirus 2) olarak belirlenen COVID-19 pandemisi ile mücadele etmiştir. Günümüzde de benzer mücadele yöntemleri kullanılmaktadır. Karantina, kordon ve dezenfeksiyonun bugünkü karşılığı olan “maske-mesafe-temizlik” üçlüsü genel bir kabul görmüştür. Ancak, aşı konusunda tereddüt ve itirazlar yaşanmış; pandeminin sonlarına doğru hastalık kadar, aşının yan etkileri konuşulup tartışılmaya başlanmış, aşı karşıtları, en basit korunma kurallarına bile uyulmayan mitingler yapmışlardır. Bu yaklaşım, toplum sağlığını doğrudan tehlikeye atmıştır. Bu çalışmanın amacı, aşı gibi güçlü önlemlerin olmadığı 1800’lü yıllarda alınan önlemlerle günümüz önlemlerini karşılaştırmak ve pandemi ile beraber Dünyamızı tehdit eden küresel krizlere ve bunlara karşı alınması gereken önlemlere dikkat çekmektir.

Human history is full of “epidemics” (epidemics/pandemics) as well as many disasters which caused by microorganisms. Hunger, famine, poverty, civil war and related migrations cause the epidemic to spread around the world, that is, a “pandemic”. While cholera was a common local disease in India until the 19th century, it was carried to Afghanistan by the occupying British troops and to Asia, Iran, Hejaz and China by sea. Despite all the precautions taken, the Ottoman Empire could not prevent the cholera (which is carried by the pilgrims who entered Anatolian lands), and the disease spread throughout Anatolia. Cholera epidemics still occur in various parts of the world where clean drinking water is not available. During the cholera pandemic, the Ottoman Empire struggled with the epidemic by using quarantine, cordon, disinfection, environmental cleaning, and vaccination methods, on the one hand, and with the ignorance of those who opposed these measures, on the other hand. All humanity, our world, from December 2019 to May 2023, struggled with the COVID-19 pandemic, the causative agent of which was determined as SARSCov2 (Severe Acute Respiratory Syndrome-Coronavirus 2). Similar fighting methods are still in use today. The “mask-distance-cleaning” trio, which is the current equivalent of quarantine, cordon and disinfection, has been generally accepted. However, there were hesitations and objections about the vaccine; Towards the end of the pandemic, the side effects of the vaccine as well as the disease began to be discussed, and opponents of vaccination held rallies where even the simplest protection rules were not followed. This approach directly endangered public health. The aim of this study is to compare today’s measures with the measures taken in the 1800s, when there were no strong measures such as vaccines, and to draw attention to the global crises that threaten our World with the pandemic and the measures that should be taken against them.