Kanser Hastalarında Uyku Sorunlarının Yönetiminde Non-Farmakolojik Yaklaşımlar

Abstract

Kanser hastalarında tedavi ya da bireye özgü psikososyal distres faktörleri ile ilişkili gelişen uyku sorunları hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmekte ve iyileşme sürecini yavaşlatabilmektedir. Tanı konulma aşamasından tedavi bitiminden yıllar sonrasında da devam eden ve bireyden bireye göre çeşitlilik gösteren uyku sorunları görülmektedir. Bu uyku sorunları, uykuya dalmada güçlük, sık uyanma, kabus görme, sabah yorgun kalkma ve gündüz uykulu hissetme gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Kanser hastalarında uyku problemleri genel popülasyona göre sıklıkla görülmekle birlikte diğer sağlık sorunlarının yanında gözden kaçabilmektedir. Bu nedenle, kanser hastalarında uyku sorunlarının tespiti ve gerekli yaklaşımların uygulanması gereklidir. Uyku sorunlarının yönetiminde farmakolojik yaklaşımların yanı sıra non-farmakolojik yaklaşımlardan da yararlanılmaktadır. Farmakolojik yöntemlerin olası yan etkileri nedeniyle non-farmakolojik yöntemlere daha çok başvurulmaktadır. Yapılan çalışmalar incelendiğinde kanser hastalarında uyku sorunlarının yönetiminde uyku hijyeninin sağlanması, bilişsel-davranışsal yöntemler, manipülatif yaklaşımlar ve zihin-beden müdahalelerinden yararlanıldığı anlaşılmaktadır. Hemşirelerin kanser hastalarında tanı aşamasından itibaren uyku sorunlarını saptamaları, hastaya uygun tedavi stratejilerinin belirlenmesi ve non-farmakolojik yöntemler aracılığıyla bireyselleştirilmiş bir yaklaşım sunmaları önemlidir.

Sleep problems that develop in relation to treatment or psychosocial distress factors in patients with cancer might negatively impact the quality of life and slow down the recovery process. Sleep problems that persist from the diagnosis stage to years after treatment vary from person to person. These sleep problems can manifest in various ways, such as difficulty falling asleep, frequent waking, nightmares, waking up tired in the morning, and feeling sleepy during the day. Despite the frequency of sleep problems in individuals with cancer compared to the general population, these problems may be ignored. Therefore, it is essential to identify sleep problems in individuals with cancer and implement necessary approaches. In overcoming sleep problems, both pharmacological and non-pharmacological approaches are utilized. Due to the possible side effects of pharmacological methods, non-pharmacological methods are more commonly applied. According to the recent studies, solutions of sleep problems in individuals with cancer involve ensuring sleep hygiene, cognitive-behavioral methods, manipulative approaches, and mind-body interventions. It is essential for nurses to assess sleep problems in patients who have cancer from the diagnosis stage onwards, determine appropriate treatment strategies and identify a personalized method through nonpharmacological approaches.