14-18 yaş arası adölesanların beslenme alışkanlıkları ve uyku kalitesinin sağlık durumları gelişimi üzerine etkisi / On the effect of nutritional habits and sleep quality on the development of health status of adolescents aged 14-18

Abstract

Adölesan dönem büyüme ve gelişmenin hızlandığı, insan hayatında alışkanlıkların kazanıldığı önemli bir dönemi kapsar. Bu dönemde kazanılan beslenme alışkanlıkları yetişkinlik çağında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma, 14-18 yaş arası adölesan bireylerin beslenme alışkanlıkları ve uyku kalitelerinin sağlık gelişimi durumları üzerindeki etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya iki farklı özel okulda okuyan 01.11.2023- 01.03.2023 tarihleri arasında liseli adölesan çağında olan gönüllü 330 öğrenci dahil edilmiştir. Çalışmaya katılan gönüllülerin demografik özellikleri "Kişisel Bilgi Formu" ile, Adölesan Beslenme Alışkanlıkları ABAÖ ölçeği ile, Uyku kalitelerini Ölçümü PUKİ ölçeği ile, sağlık gelişimlerinin değerlendirilmesi Adölesan Sağlığını Geliştirme Ölçeği ADSG ve öğrencilerin beslenme durumlarının değerlendirilmesi için "24 Saatlik Geriye Dönük Besin Tüketim Kaydı"alınarak araştırmacı tarafından soru cevap yapılarak kaydedilmiştir. Çalışmaya katılan öğrencilerin %49.7'si kız, %50.3'ü erkektir. Yaş ortalamalarına bakıldığı zaman kız ve erkeklerde sırasıyla 15.53±1.22 ve 15.55±1.13 yıldır. Erkeklerin ağırlık ve boy ortalaması 72.05±15.12 kg ve 175.92±7.96 cm, kızların; 57.62±10.03 kg ve 164.41±6.73 cm'dir. BKİ ortalamaları ise kızlarda 21.30±3.45 kg/m2 , erkeklerde 23.19±4.01 kg/m2 bulunmuştur. Katılımcıların PUKİ puanları incelendiğinde grubun toplam puan ortalaması 5.5'tir. Bu kapsamda adölesan çağı lise öğrencilerinin uyku kalitelerinin kötü olduğu söylenebilir. ABAÖ ölçeği toplam puan ortalamasının kız öğrencilerde 118.40±18.15 ve erkek öğrencilerde 120.64±17.45 olduğu tespit edilmiştir. ADSG ölçeğine göre adölesanların daha önce diyet yapıp yapmama durumlarına göre puan ortalamaları incelendiğinde, yaşamı takdir etme, sağlık sorumluluğu, egzersiz davranışları ve ADSG toplam puan ortalamaları arasında anlamlı bir ilkişki tepit edilmiştir (p=0.010, p=0.005, p=0.013 ve p=0.024). Sonuç olarak adölesanların sağlık gelişimlerinin beslenme alışkanlıkları ile uyku kalitesi arasında önemli bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular, sağlıklı bir gelişim için dengeli beslenmenin ve yeterli uyku kalitesinin birlikte ele alınması gerektiğini göstermektedir.